Podczas konstruowania układu hamulcowego, mającego ograniczać prędkość/zatrzymać pojazd, tarcze hamulcowe i klocki hamulcowe są traktowane jako jedna para konstrukcyjna. Wszystkie obliczenia efektywności hamowania i zmian skuteczności, wynikających ze wzrostu temperatury trących elementów, obliczane są dla konkretnej pary tarcza/klocek. Jednakże podczas eksploatacji elementy te ulegają normalnym procesom zużycia i należy wymieniać je na nowe. Wtedy jednak pojawia się problem doboru klocków hamulcowych i tarcz.
Na co należy zwrócić uwagę podczas eksploatacji, aby hamowanie było efektywne, oraz jak dobrać elementy podczas wymiany?
Hamowanie „z głową”
Hamowanie to zamiana energii kinetycznej samochodu na energię cieplną wytwarzaną wskutek tarcia powierzchni tarcza/klocek. W wyniku tego tarcia następuje zużycie okładzin ciernych klocka i częściowo także tarczy hamulcowej. Dodatkowo powstaje ciepło pochłonięte przez tarczę hamulcową, a częściowo także przez klocki.
Stąd też niezmiernie ważne jest odpowiednie wykorzystywanie hamulców. Rozpędzanie samochodu na krótkich odcinkach i gwałtowne hamowanie (np. jazda w mieście od skrzyżowania do skrzyżowania) jest bowiem nie tylko nieuzasadnione ekonomicznie (większe zużycie paliwa) i czasowo (i tak zatrzymujemy samochód przed skrzyżowaniem). Powoduje także szybsze zużycie hamulców. Jazda taka, oprócz nadmiernego ścierania okładzin, prowadzi do jeszcze jednego zjawiska – braku efektywnego wychłodzenia tarcz hamulcowych. Rozpędzanie na krótkim odcinku i gwałtowne hamowanie wytwarza bowiem ciepło, absorbowane przez tarczę, ale nie ma możliwości schłodzenia tarcz (brak przepływającej strugi powietrza). Co więcej, zazwyczaj dojeżdżając do skrzyżowania kierowca trzyma nogę na hamulcu, przez co -w miejscu styku z klockiem nie następuje taki spadek temperatury jak w innych częściach tarczy. To zaś dodatkowo niszczy tarczę hamulcową.
Hamowanie silnikiem
Kolejnym elementem prawidłowego użytkowania hamulców jest jazda w górach. Przeprowadzone badania, które miały wykazać skutek stałego, niewielkiego ciśnienia w układzie hamulcowym, wywołującego stałe tarcie elementów ciernych (typowa jazda z góry z naciśniętym hamulcem) wykazały, że wytwarza się wówczas znacznie wyższa temperatura niż w przypadku jednorazowego naciśnięcia na pedał hamulca. To zjawisko jest też przyczyną powstawania fadingu*, a przy niewymienionym płynie hamulcowym także korków parowych w układzie (niewymieniany płyn hamulcowy ma obniżoną temperaturę wrzenia i ciepło przekazywane przez klocki i zaciski hamulcowe może spowodować powstanie korków parowych w układzie, przez co stracimy skuteczność hamowania).
Ponadto wysoka temperatura, będąca efektem jazdy w górach, wpływa na strukturę materiałów tarcz hamulcowych i przy nadmiernym obciążeniu tarcze hamulcowe gorszej jakości pękały lub deformowały się.
Reasumując jeżdżąc w górach należy częściej korzystać z „hamowania silnikiem” niż nadmiernie korzystać z hamulca.
Dbanie o zawieszenie
Mało kto pamięta, ze uszkodzone elementy układu zawieszenia, drążków kierowniczych, źle ustawiona zbieżność, a nawet niewyważenie kół mają bezpośredni wpływ na uszkodzenie tarcz hamulcowych. Koło, a co za tym idzie także tarcza hamulcowa, jest narażone na bezpośrednie siły działające na styku z drogą (nierówności, garby). W efekcie, przy uszkodzonych elementach zawieszenia, zmieniane są parametry geometryczne i na tarcze działają dodatkowe siły boczne. W praktyce objawia się to zagłębieniami na tarczy wynikającymi z nagłych sił sumujących się z siłą docisku elementów ciernych.
Jeżdżąc bez zbędnego nadwyrężania elementów układu hamulcowego, mamy szansę na pokonanie większych przebiegów bez zmian elementów. Jednakże zużycie eksploatacyjne sprawia, że zawsze wcześniej czy później musimy wymieniać klocki hamulcowe, czy też tarcze.
O czym warto pamiętać podczas zakupu?
Wybór producenta
Jak wspomniano na początku, zespół elementów hamulcowych tarcza i klocek są razem badane przy projektowaniu układu. Stąd też, także podczas wymiany powinny to być elementy zbliżone. Nie ma jednak potrzeby zakupu części fabrycznych, które są zawsze w wyższych cenach. Ważne jedynie aby zawsze nabywać produkty o zbliżonych parametrach eksploatacyjnych. W tym celu należy zawsze orientować się, czy producent ma certyfikaty producentów i co najważniejsze, czy jego produkty mają certyfikat ECE (Jest on trwale wybity na klocku hamulcowym/ tarczy hamulcowej i gwarantuje nam jakość potwierdzoną homologacją przez akredytowane laboratoria, które dokonywały wszechstronnych badań produktu).
Innowacje technologiczne
W dziale badawczo-rozwojowym firmy Master-Sport stale opracowywane są innowacje produktowe nastawione na wdrożenie i podniesienie jakości i konkurencyjności produktów na rynku części samochodowych . W efekcie możemy zakupić produkty które odwzorowują charakterystyką, materiałami oraz trwałością produkt trafiający na wyposażenie fabryczne (może lepiej pierwszy montaż?), ale jednocześnie stanowią produkt przeprojektowany i lepszy od oryginału. Typowym przykładem tego rozwiązania są wszystkie klocki hamulcowe oferowane przez Master-Sport, w których zastosowano nakładki (pomiędzy klockiem i cylindrem) wykonane z pochłaniającego szum i drgania materiału, zapobiegające wpadaniu klocków w wibrację i ograniczające nakładanie się drgań elementów układu hamulcowego, odczuwalnego jako pisk przy hamowaniu.
Zaoferowano także klocki Keramik o strukturze, gęstości i parametrach fizycznych warstwy ciernej znacznie przewyższających wymagania UE i producentów samochodów. Dzięki temu mamy zarówno dłuższą żywotność klocka i lepszą odporność na ścinanie, ale także mniejszą wrażliwość na spadek skuteczności tarcia przy wyższej temperaturze.
Wybór dopasowany do Ciebie
Warto także zwrócić uwagę na ofertę producenta. Przykładowo w ofercie Mastrer-Sport prezentowane są 3 klasy produktów: Standard, Sport EXTREME, Sport Klasse. Te pierwsze odwzorowują charakterystyką, materiałami oraz trwałością produkt na pierwsze wyposażenie. Sport EXTREME to specjalny program części zamiennych stosowanych w sportach motorowych. Z kolei Sport Klasse to linia wybranych produktów, z powodzeniem sprawdzonych w samochodach rajdowych, oferowanych obecnie użytkownikom pojazdów produkowanych seryjnie.
Tak więc nie ma potrzeby zakupu klocków/tarcz hamulcowych dokładnie takich jakie oferuje producent. Niektóre firmy dają nam możliwość dopasowania produktów do swego stylu jazdy i do warunków w jakich eksploatujemy pojazd. Najważniejsze jednak aby wszystko odbywało się zgodnie z normą ECE, gdyż tylko symbol trwale wybity na klocku hamulcowym/ tarczy hamulcowej i gwarantuje nam jakość potwierdzoną homologacją przez akredytowane laboratoria, które dokonywały wszechstronnych badań produktu
Na zakończenie warto zwrócić uwagę na sam fakt prawidłowego montażu produktów. Wykonanie tego niefachowo i niedbale, oraz bez prawidłowej oceny jakości technicznej współpracujących elementów, może spowodować nie tylko szybsze zniszczenie części, ale także uszkodzenie innych podzespołów. Stąd też wymianę warto zlecić autoryzowanym serwisom, których pracownicy mają odpowiednie kwalifikacje.
*(Fading powstaje wskutek wysokiej temperatury (podczas hamowania na styku klocek/tarcza temperatura przekracza 500 stopni Celsjusza) jako skutek wydzielania gazów z materiału ściernego i wskutek zmian fizycznych nagrzanego materiału ściernego. W efekcie na styku tarcza/klocek powstaje „poduszka powietrzna” lub/i zmienia się struktura materiału. Powoduje to spadek wartości współczynnik tarcia uniemożliwiając skuteczność tarcia okładzin i prawidłowego wytracania prędkości pojazdu)
